Jak radzić sobie z depresją?

Depresja to choroba, która wpływa na wszystkie obszary życia człowieka i jednocześnie jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Obecnie z depresją boryka się co dziesiąty Polak, przy czym ponad 30% Polaków deklaruje obniżony nastrój i wszystko wskazuje na to, że problem będzie się nasilał. Jakie są przyczyny powstawania depresji i jak się rozpoznaje? Co możemy zrobić, aby pomóc sobie w walce z depresją?

Przyczyny powstawania depresji

Przyczyny depresji dzielą się na model biologiczny, model psychodynamiczny oraz model poznawczo-behawioralny. W modelu biologicznym za przyczynę depresji uznaje się niedobór pewnych amin biogenicznych, spadek poziomu norepinefryny oraz serotoniny. Ich obniżenie skutkuje pojawieniem się deficytów motywacyjnych, a także dezaktywowaniem serotoniny. Model psychodynamiczny najczęściej polega na kierowaniu agresji do wewnątrz, konsekwencją czego jest drastyczne obniżenie samooceny, samooskarżenia. Źródłem kierowania złości i żalu na własną osobę są zazwyczaj nierozwiązane konflikty z przeszłości, doświadczenie odrzucenia bądź straty. Model poznawczo-behawioralny to najczęściej wynik przyswojenia sobie przez osobę chorą na depresję nieadaptacyjnego wzoru reagowania. Zgodnie z teorią Aarona T. Becka, na zachowanie pacjenta wpływ ma typ informacji, jakie do niego docierają z zewnątrz oraz sposób, w jaki pacjent je interpretuje. Modele te mogą mieć swoje źródło m.in. w traumatycznych i stresujących wydarzeniach, typie osobowości, genetycznej predyspozycji do wystąpienia depresji, zaburzeniach hormonalnych, a nawet niskim statusie społecznym.

Za podstawowe symptomy depresji uznaje się tzw. triadę poznawczą, czyli negatywne myśli o sobie, o przyszłości i o świecie. Prowadzą one do pojawienia się emocjonalnych i fizycznych objawów charakterystycznych dla depresji, a także niskiej samooceny. Jednak nie każdy zespół depresyjny odpowiada konkretnemu modelowi, ponieważ nie wyjaśniają one wszystkich zjawisk mających wpływ na pojawienie się choroby – tłumaczy specjalista z prywatnego gabinetu psychiatrycznego lek. med Łukasza Filipowskiego w Rzeszowie.

Jakie są charakterystyczne objawy depresji?

Choć depresja jest zaburzeniem psychicznym, daje zarówno objawy psychiczne, jak i fizyczne. Osobom cierpiącym na depresję towarzyszy stałe obniżenie nastroju i brak zdolności do odczuwania pozytywnych emocji i uczuć. Do psychicznych objawów należą także m.in.: nieuzasadniony lęk, niska samoocena, niechęć do życia, pesymizm, agresja, gniew na własną osobę i otoczenie, zaniedbywanie higieny osobistej, utrata zainteresowań, rezygnacja z kontaktów z innymi ludźmi czy myśli samobójcze. W dodatku osoby chore na depresję mają problemy z koncentracją i odczuwają spowolnienie bądź pobudzenie ruchowe. Wśród fizycznych objawów depresji znajdują się dolegliwości będące reakcją organizmu na stres i lęk. Należą do nich m.in.: brak energii i wzmożona męczliwość, drżenie kończyn, przyspieszona akcja serca, nadmierna potliwość, dolegliwości żołądkowe i problemy z apetytem, bóle głowy, spadek popędu seksualnego czy zaburzenia miesiączkowania u kobiet. Podobnie jak w przypadku przyczyn pojawienia się zespołu depresyjnego, tak i w przypadku objawów mogą mieć one inny charakter dla każdego pacjenta. Aby móc zdiagnozować depresję, część podanych wyżej objawów musi utrzymywać się co najmniej przez okres 2 tygodni.

Leczenie depresji – pomoc specjalisty

Objawy depresji nadal są przez wiele osób bagatelizowane, a szukanie pomocy u specjalisty wciąż w wielu domach i środowiskach jest tematem tabu. Jednakże, jeżeli zauważyliśmy u siebie część powyższych objawów, warto niezwłocznie rozpocząć leczenie depresji u psychiatry. Depresja, a dokładniej jej epizody, mają różne nasilenie i w najcięższych przypadkach wymaga hospitalizacji, użycia elektrowstrząsów lub przezczaszkowej stymulacji magnetycznej, które są całkowicie bezpieczne dla pacjenta. Należy mieć na uwadze, że depresja nie jest chorobą, która samoistnie przeminie, a proces jej leczenia zazwyczaj jest długotrwały. Jedną z najskuteczniejszych metod leczenia depresji, jak i najczęściej stosowaną, jest połączenie leczenia farmakologicznego z psychoterapią. Leki antydepresyjne stanowią wsparcie w procesie terapii poprzez poprawę funkcjonowania mediatorów serotoniny i noradrenaliny. Psychoterapia natomiast pozwala na ustalenie podłoża depresji, dzięki czemu możliwa jest zmiana niewłaściwego myślenia i nauka pożądanych zachowań. Często popełnianym przez chore na depresję osoby błędem jest przerywanie terapii, gdy nie są one w stanie otworzyć się przed psychoterapeutą i w pełni mu zaufać. Jeżeli osoba chora ma takie przeświadczenie i pragnie zrezygnować z psychoterapii, należy szukać pomocy u innego specjalisty i mimo wszystko starać się nie przerywać leczenia.

Co możemy zrobić sami, aby radzić sobie z depresją?

Przede wszystkim warto poszerzać swoją wiedzę dotyczącą depresji. Dzięki temu można uzyskać potencjalnie większą kontrolę nad chorobą. Należy unikać, jak tylko to możliwe, sytuacji stresujących. Jeżeli czujemy się przytłoczeni wieloma problemami, warto wybrać jeden z nich, który naszym zdaniem jest najważniejszy i tylko ten starać się rozwiązać. Warto stopniowo zwiększać aktywność w depresji. Kluczowe jest tutaj wyznaczanie sobie małych celów codziennej aktywności, jak np. maksymalnie trzy zadania na dzień. Za wykonane zadania warto nagrodzić się za swoje wysiłki. Ponadto trzeba starać się, aby nie dopuścić do porównywania swojego samopoczucia ani zachowania do tych przed pojawieniem się choroby. Większość czasu warto poświęcić na czynności i zajęcia, które sprawiają nam przyjemność. Należy unikać alkoholu i środków psychoaktywnych, ponieważ ich spożywanie bądź przyjmowanie, choć wiąże się chwilową poprawą samopoczucia, w efekcie jedynie pogłębiają chorobę. Trzeba dać sobie czas, obniżyć oczekiwania wobec siebie i starać się nie przyjmować zbyt dużej odpowiedzialności. Pomocny może się okazać także rutynowy plan dnia, który ułatwi nam funkcjonowanie, regularne spożywanie posiłków i chodzenie spać o tych samych porach.