Dlaczego jelita bywają nazywane ,,drugim mózgiem" człowieka?

Organizm człowieka jest niezwykłą maszyną, która pomimo wielu badań wciąż nie przestaje nas zaskakiwać. Przez lata uważano, że układ pokarmowy pełni funkcję jedynie trawienne, dzięki czemu umożliwia pozyskiwanie substancji odżywczych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Coraz częściej mówi się jednak o jego ogromnym wpływie na zdrowie fizyczne oraz psychiczne. Dlaczego stan jelit wpływa na nastrój? Odpowiedź poniżej.

Jelita - drugi mózg?

W jelitach znajduje się około 200 milionów komórek nerwowych. Obecność tak dużej ilości neuronów i połączeń między nimi umożliwia samodzielną pracę przewodu pokarmowego bez konieczności angażowania centralnego układu nerwowego w procesy trawienia. Pomimo tego układ pokarmowy pozostaje w stałym kontakcie z mózgiem za pomocą najdłuższego w ciele nerwu błędnego. Przy jego udziale w układzie przywspółczulnym uwalniane są neuroprzekaźniki czyli związki chemiczne służące do przenoszenia sygnałów od jelitowego układu nerwowego do mózgu i na odwrót. Jednym z neurotransmiterów jest serotonina, nazywana również hormonem szczęścia odpowiedzialnym za kontrolę nastroju. Jej odpowiedni poziom zapewnia dobre samopoczucie, umożliwia spokojny głęboki sen, kontroluje apetyt, a także pozytywnie wpływa na motorykę przewodu pokarmowego. Jej niedobór może prowadzić do zaburzeń cyklu miesiączkowego u kobiet, zmniejszenia poziomu libido, zaburzeń pracy ośrodka głodu i sytości, nieprawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz obniżonego nastroju, który w efekcie może prowadzić do depresji. To sprawia, że stan zdrowia naszych jelit ma realny wpływ na nasze emocje, nastrój oraz stan psychiczny.

Mikrobiom jelitowy - mali przyjaciele

Przewód pokarmowy jest miejscem łączącym środowisko zewnętrzne z wewnętrznym. Jest to także miejsce zasiedlane przez mikroorganizmy, tworzące tzw. mikrobiom jelitowy. Szacuje się, że ilość bakterii bytujących wewnątrz jelita sięga 100 bilionów, ważących łącznie około 2 kg. To sprawia, że ilość mikroorganizmów wewnątrz organizmu jest 10-krotnie wyższa niż ilość wszystkich ludzkich komórek. W skład mikrobioty jelitowej wchodzą przede wszystkim bakterie, grzyby, pierwotniaki i wirusy.  Jak tłumaczy specjalista z NZOZ Medykan:

Jelito wraz z kolonizującą je mikrobiotą stanowią złożony ekosystem warunkujący prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Mikroorganizmy wyścielające powierzchnię jelita uniemożliwiają rozwój i namnażanie bakterii chorobotwórczych, stanowiąc swoistą barierę przeciw patogenom. Mikroflora ułatwia wchłanianie i trawienie pokarmu, a także umożliwia produkcję witaminy K i B12 oraz hormonów m.in. serotoniny.

W ostatnich latach zaobserwowano również, że ma ona możliwość komunikowania się z ośrodkowym układem nerwowym, co znaczy że ma istotny wpływ na nasze zachowanie i procesy poznawcze. Mózg ma wpływ na skład mikrobioty, zaś mikroflora jelitowa oddziałuje na funkcjonowanie mózgu. Kontakt między jelitami, a mózgiem odbywa się stale i dwukierunkowo. Obniżony nastrój, nieprawidłowa dieta i długotrwały stres przyczyniają się do zaburzeń w funkcjonowaniu mikrobioty, co może wiązać się z rozwojem zachowań depresyjnych i zaburzeń lękowych. Natomiast osłabiona kondycja psychiczna może zmienić skład mikroflory jelitowej i w konsekwencji prowadzić do rozwoju chorób autoimmunologicznych.

Jak wspomóc pracę jelit?

Leki, antybiotyki, przewlekły stres, niewłaściwa dieta oraz zanieczyszczenie powietrza, zaburzają homeostazę jelitową. Dlatego właśnie optymalizacja jej składu ma decydujące znaczenie dla właściwego funkcjonowania organizmu i warunkuje jego dobrą kondycję. Jednym ze sposobów na przywrócenie prawidłowego składu np. po kuracji antybiotykowej jest stosowanie probiotyków czyli żywych kultur bakterii, których zadaniem jest odbudowa przewodu pokarmowego. Stosowanie ich pozwala kontrolować patogeny, uniemożliwiając im zasiedlenie jelit, przez co mogłyby przyczynić się do powstania stanu zapalnego, sprzyjającemu rozwojowi wielu chronicznych schorzeń.

Najważniejszym i podstawowym czynnikiem wpływającym na zdrowie mikroflory jelitowej jest skład diety i różnorodność dostarczanych pokarmów. Dostarczanie dużych ilości warzyw i owoców bogatych w błonnik i przeciwutleniacze stymuluje wzrost i rozwój bakterii jelitowych, stanowiąc dla nich pożywkę. Fermentowana żywność bogata w witaminy i składniki mineralne stanowi źródło kwasu mlekowego stymulującego wzrost korzystnej mikroflory. Produkty mleczne stanowią źródło probiotyków. Węglowodany złożone obecne w nasionach, kaszach, makaronach oraz pieczywie pełnoziarnistym również wykazują dobroczynny wpływ na stan jelit. Zwiększają różnorodność mikrobiomu jelitowego, a dodatkowo niosą szereg korzyści tj. przyspieszenie perystaltyki jelit, ułatwienie wypróżnienia czy obniżenie poziomu cholesterolu. Ponadto warto unikać wysoko przetworzonej żywności typu fast-food, słodyczy, słodzonych napojów będących źródłem cukrów prostych i tłuszczów nasyconych, które mogą prowadzić do dysbiozy jelitowej.

Kilka prostych rad

Jeśli zależy Ci na zdrowiu, dobrym samopoczuciu, prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, a także chcesz zadbać o swoje jelita warto wprowadzić kilka małych zmian, które pomogą zwiększyć komfort Twojego życia. Różnorodna, zbilansowana dieta pełna kolorowych warzyw i owoców bogatych w błonnik i polifenole. Regularne spożywanie węglowodanów złożonych oraz produktów bogatych w probiotyki. Usunięcie z diety produktów wysoko przetworzonych będących źródłem tłuszczów trans i cukrów prostych. Unikanie spożywania alkoholu, palenia papierosów oraz przewlekłego stresu. Regularne ćwiczenia fizyczne i odpowiednia ilość snu. To wszystko pomoże przywrócić równowagę mikroflory jelitowej, warunkującej prawidłowego funkcjonowanie organizmu. Odpowiednia dieta i styl życia korzystnie wpłynie na skład mikrobioty, a poprzez poprawę stanu jelit, polepszeniu ulegnie także zdrowie psychiczne i kondycja Twojego mózgu.